برگزاری جلسه دفاع از رساله آقای مصطفی خدادادی -گروه اصلاح نباتات

خلاصه خبر: ژنتيكي عملكرد ميوه و ميزان اسانس در توده‌هاي گشنيز (CoriandrumsativumL.)بومي ايران تحت شرايط نرمال و تنش خشكي

گروه: اصلاح نباتات

جلسه دفاع از رساله :مصطفی خدادادی

عنوان رساله:مطالعه ژنتيكي عملكرد ميوه و ميزان اسانس در توده‌هاي گشنيز (CoriandrumsativumL.)بومي ايران تحت شرايط نرمال و تنش خشكي

ارائه کننده:مصطفی خدادادی

استاد راهنما :  آقای دکتر حمید دهقانی

استاد مشاور اول : آقای دکتر مختار جلالی جواران

استاد مشاور دوم : آقای دکتر سجاد رشیدی منفرد

استاد ناظر داخلی:آقای دکتر احمد معینی

استاد ناظر داخلی:آقای دکتر محمد صادق ثابت

استاد ناظر خارجی : آقای دکتر محمد مقدم

استاد ناظر خارجی:آقایدکتر حسین میرزایی ندوشن

نماینده تحصیلات تکمیلی: آقایدکتر محمد صادق ثابت

مکان : آمفی تئاتر شماره 2

تاریخ: 18/10/95

ساعت: -/8

چکیده:

تنش‌های غیر زنده از جمله تنش خشکی یکی از مهمترین معضلات پیش روی سیستم‌های کشاورزی بهشمار می‌رود و موجب کاهش عملکرد گیاهان از جمله گشنیز می‌شود. ارتقاء کارایی موثر مصرف آب در گشنیز هدف اصلی به‌نژادی این گیاه برای مقابله با تنش خشکی است که از طریق کارایی تعرق بالا و متعاقباً افزایش تخصیص کربن به میوه میسر می‌شود. بهبود عملکرد میوه و ارتقاء کیفیت آن از لحاظ محتوای روغن و اسانس در محیط‌های دارای تنش خشکی از طریق شناخت مکانیسم‌های ژنتیکی درگیر در کنترل آنها امکان‌پذیر است. در این تحقیق ابتدا 15 توده گشنیز بومی ایران بههمراه رقم تجاری مورد ارزیابی قرار گرفتند و با استفاده از روش آماری چند متغیره ارزیابی تحمل تنش خشکی مناسب‌ترین والدها جهت انجام تلاقی‌های دی‌آلل و تجزیه میانگین نسل‌ها انتخاب گردیدند. تلاقی‌های دی‌آلل یک طرفه 6 × 6 و تجزیه میانگین نسل‌ها بین دو والد بسیار متحمل (TN-59-230) و بسیار حساس (TN-59-158) جهت تولید هیبریدهای دی‌آلل و نسل‌های مورد نیاز در تجزیه میانگین نسل‌ها انجام شد. آزمایش دی‌آلل در گلخانه و مزرعه و آزمایش تجزیه میانگین نسل‌ها در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در رژیم‌های آبیاری معمولی، تنش خشکی ملایم و تنش خشکی شدید انجام شد. در این تحقیق روش آماری چندمتغیره جامع جهت غربالگری ژنوتیپ‌ها برای تحمل تنش خشکی ارائه شد. همچنین نتایج ارزیابی‌‌های ژنتیکی نشان داد که کنترل ژنتیکی عملکرد میوه در گشنیز پیچیده و تحت تاثیر محیط قرار داشت. در هر دو رژیم آبیاری معمولی و تنش خشکی ژنتیک درصد کربن تخصیص یافته به میوه مشابه با زمان گلدهی بود. اما طبیعت عمل ژن در درصد کربن تخصیص یافته به ریشه در آبیاری معمولی کاملاً متفاوت از زمان گلدهی ولی در تنش خشکی مشابه با آن بود. کنترل ژنتیکی محتوای اسانس تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفت و با افزایش شدت تنش خشکی سهم عمل غالبیت افزایش یافت و در تنش خشکی شدید کاملاً توسط عمل غالبیت ژن کنترل گردید. مکانیسم ژنتیکی محتوای روغن و عملکرد روغن در هر سه رژیم آبیاری از نوع غالبیت و فوق غالبیت بود. در آبیاری معمولی همه اثرات اصلی و اپیستازی بهجز اثر اپیستازی غالبیت × غالبیت برای عملکرد میوه و تعداد میوه در کنترل عملکرد میوه، تعداد چتر بارور و تعداد میوه بهطور معنی‌دار موثر بودند. در تنش خشکی ملایم اثر اصلی غالبیت برای عملکرد میوه، تعداد چتر بارور و تعداد میوه، اثر افزایشی برای تعداد میوه و اثر اپیستازی افزایشی × افزایشی برای تعداد چتر بارور و تعداد میوه معنی‌دار بود. در تنش خشکی شدید نیز اثر اصلی غالبیت و اثر اپیستازی افزایشی × افزایشی در کنترل صفات عملکرد میوه و تعداد میوه نقش معنی‌دار داشتند. در تنش خشکی شدید اثر اصلی غالبیت، افزایشی × افزایشی و غالبیت × غالبیت برای روز تا رسیدن معنی‌دار بود. با توجه به همبستگی ژنتیکی مثبت بین محتوای اسانس و عملکرد اسانس با محتوای روغن و عملکرد روغن و کنترل ژنتیکی مشابه آنها به‌نژادی همزمان برای این دو صفت در گشنیز امکان‌پذیر است. همچنین با توجه به ژنتیک زودرسی و عملکرد میوه و وجود رابطه ژنتیکی معنی‌دار بین این دو صفت در تنش خشکی بهبود عملکرد میوه گشنیز از طریق به‌نژادی برای فرار از خشکی امکان‌پذیر است.

واژه‏های کلیدی:اسانس میوه، تنش خشکی، روغن میوه، عمل ژن، کارایی تعرق، گشنیز


20 دی 1395 / تعداد نمایش : 3962